Είναι γεγονός ότι ένα επεισόδιο θανάτου μέσα στην οικογένεια δεν μπορεί να αποτραπεί αλλά ούτε να αποσιωπηθεί από τα νεαρότερα μέλη της. Το πένθος στα παιδιά και στους εφήβους αποτελεί αρκετές φορές σημείο ανησυχίας των προσώπων που φροντίζουν το παιδί και οι οποίοι, πολλές φορές, δεν γνωρίζουν πώς να το αντιμετωπίσουν.
Η κατανόηση του παιδιού γύρω από τον θάνατο, οι ιδιαίτερες εκδηλώσεις του στο πένθος και η ικανότητα ανάπτυξης μηχανισμών αντιμετώπισης του πένθους σχετίζονται με το αναπτυξιακό στάδιο στο οποίο βρίσκεται το παιδί. Επιπλέον, η αντιμετώπιση του πένθους επηρεάζεται από την εγγύτητα του παιδιού με τον χαμένο γονιό και τις αντιδράσεις του επιζώντα γονέα. Καθώς το παιδί που πενθεί περνάει στα επόμενα αναπτυξιακά στάδια, κατανοεί με διαφορετικό τρόπο την απώλεια του γονέα και την επίδραση που αυτή έχει στη ζωή του.
Τα πολύ μικρά παιδιά έχουν διαφορετικό τρόπο σκέψης σε σχέση με τα μεγαλύτερα. Τα περισσότερα μικρά παιδιά δεν αντιλαμβάνονται την καθολικότητα, την μονιμότητα και τη μη λειτουργικότητα των πλευρών του θανάτου(ότι δεν λειτουργεί η καρδιά και τα άλλα όργανα του σώματος). Ένα παιδί της προσχολικής ηλικίας που πιστεύει ότι ο θάνατος είναι αναστρέψιμος, κάνει ερωτήσεις τύπου « πότε θα γυρίσει η μαμά;». Το παιδί δεν καταλαβαίνει τις απαντήσεις που του δίνονται εάν δεν αποκτήσει την γνωστική ικανότητα να καταλάβει την μονιμότητα του θανάτου. Ανάμεσα στα 5-10 χρόνια αναπτύσσεται η αίσθηση της αναπόφευκτης μοίρας του θανάτου. Τα παιδιά φοβούνται ότι οι γονείς τους μπορεί να πεθάνουν και να τα αφήσουν μόνα. Στην ηλικία αυτή ο θάνατος γίνεται αντιληπτός σαν κάτι που μπορεί να συμβεί στο παιδί όπως και στο γονιό. Συνήθως στην εφηβεία, τα παιδιά είναι ικανά να κατανοήσουν, όπως και οι μεγάλοι, την έννοια του θανάτου σαν ένα οικουμενικό, μη αντιστρεπτό και αναπόφευκτο γεγονός.
To πιο σημαντικό είναι οτι τα παιδιά δεν θρηνούν με τον ίδιο τρόπο που θρηνούν οι ενήλικες. Οι τρόποι που θρηνούν είναι λιγότερο οικείοι σε εμάς. Έτσι, οι ενήλικες συχνά παρερμηνεύουν τον ατελή τρόπο του παιδιού να δείχνει τα συναισθήματα του, ως ένδειξη ότι δεν έχει καθόλου αισθήματα. Το ότι ένα παιδί παίζει χαρούμενα και δεν λέει τίποτα δεν σημαίνει ότι έχει ξεπεράσει τον θάνατο. Όταν οι ενήλικες θέλουν να πιστεύουν ότι το παιδί « δεν κατάλαβε» ή « στην αρχή ήταν λυπημένο αλλά τώρα είναι καλύτερα», δεν προσέχουν τα σημάδια σύγχυσης του παιδιού.
Τι μπορούμε να κάνουμε:
Σημαντική για την ανάπτυξη του παιδιού είναι η στήριξη από τον επιζώντα γονιό ή από κάποιον ενήλικα ο οποίος δεν θα προσπαθήσει να «τελειώσει» το πένθος του παιδιού αλλά θα πρέπει να το βοηθήσει να συμβιβαστεί με αυτή την εμπειρία. Παρόλο που ο γονέας βιώνει το δικό του προσωπικό πένθος, δεν θα πρέπει να παραμελεί και το πένθος του παιδιού του. Πολύ εποικοδομητική είναι η ανοιχτή έκφραση των συναισθημάτων και του γονέα αλλά και του παιδιού. Ο γονέας θα πρέπει να επιτρέψει στο παιδί να κλάψει και αν και ο ίδιος θέλει κάποια στιγμή να κλάψει, τότε να μην ντραπεί να κλάψει μπροστά στο παιδί. Επιπλέον, είναι σημαντικό να αποκατασταθεί το χαμένο πρόσωπο στη μνήμη του παιδιού. Επομένως, είναι πολύ ωφέλιμο να κοιτάζουν μαζί γονέας και παιδί φωτογραφικά άλμπουμ, να έχουν κορνίζες με φωτογραφίες του απόντα προσώπου και ο γονέας να διηγείται στο παιδί ιστορίες που αφορούν το χαμένο πρόσωπο.
Τέλος, δεν θα πρέπει να δίνονται στα παιδιά φανταστικές ερμηνείες του τύπου «ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι και θα γυρίσει», καθώς με αυτόν τον τρόπο παρατείνονται οι ερωτήσεις του παιδιού και δεν δίνεται ένα οριστικό τέλος, ώστε το παιδί να αρχίσει να επεξεργάζεται το γεγονός.
