To Πένθος στην Παιδική και Εφηβική Ηλικία

Είναι γεγονός ότι ένα επεισόδιο θανάτου μέσα στην οικογένεια δεν μπορεί να αποτραπεί αλλά ούτε να αποσιωπηθεί από τα νεαρότερα μέλη της. Το πένθος στα παιδιά και στους εφήβους αποτελεί αρκετές φορές σημείο ανησυχίας των προσώπων που φροντίζουν το παιδί και οι οποίοι, πολλές φορές, δεν γνωρίζουν πώς να το αντιμετωπίσουν.
Η κατανόηση του παιδιού γύρω από τον θάνατο, οι ιδιαίτερες εκδηλώσεις του στο πένθος και η ικανότητα ανάπτυξης μηχανισμών αντιμετώπισης του πένθους σχετίζονται με το αναπτυξιακό στάδιο στο οποίο βρίσκεται το παιδί. Επιπλέον, η αντιμετώπιση του πένθους επηρεάζεται από την εγγύτητα του παιδιού με τον χαμένο γονιό και τις αντιδράσεις του επιζώντα γονέα. Καθώς το παιδί που πενθεί περνάει στα επόμενα αναπτυξιακά στάδια, κατανοεί με διαφορετικό τρόπο την απώλεια του γονέα και την επίδραση που αυτή έχει στη ζωή του.
Τα πολύ μικρά παιδιά έχουν διαφορετικό τρόπο σκέψης σε σχέση με τα μεγαλύτερα. Τα περισσότερα μικρά παιδιά δεν αντιλαμβάνονται την καθολικότητα, την μονιμότητα και τη μη λειτουργικότητα των πλευρών του θανάτου(ότι δεν λειτουργεί η καρδιά και τα άλλα όργανα του σώματος). Ένα παιδί της προσχολικής ηλικίας που πιστεύει ότι ο θάνατος είναι αναστρέψιμος, κάνει ερωτήσεις τύπου « πότε θα γυρίσει η μαμά;». Το παιδί δεν καταλαβαίνει τις απαντήσεις που του δίνονται εάν δεν αποκτήσει την γνωστική ικανότητα να καταλάβει την μονιμότητα του θανάτου. Ανάμεσα στα 5-10 χρόνια αναπτύσσεται η αίσθηση της αναπόφευκτης μοίρας του θανάτου. Τα παιδιά φοβούνται ότι οι γονείς τους μπορεί να πεθάνουν και να τα αφήσουν μόνα. Στην ηλικία αυτή ο θάνατος γίνεται αντιληπτός σαν κάτι που μπορεί να συμβεί στο παιδί όπως και στο γονιό. Συνήθως στην εφηβεία, τα παιδιά είναι ικανά να κατανοήσουν, όπως και οι μεγάλοι, την έννοια του θανάτου σαν ένα οικουμενικό, μη αντιστρεπτό και αναπόφευκτο γεγονός.
To πιο σημαντικό είναι οτι τα παιδιά δεν θρηνούν με τον ίδιο τρόπο που θρηνούν οι ενήλικες. Οι τρόποι που θρηνούν είναι λιγότερο οικείοι σε εμάς. Έτσι, οι ενήλικες συχνά παρερμηνεύουν τον ατελή τρόπο του παιδιού να δείχνει τα συναισθήματα του, ως ένδειξη ότι δεν έχει καθόλου αισθήματα. Το ότι ένα παιδί παίζει χαρούμενα και δεν λέει τίποτα δεν σημαίνει ότι έχει ξεπεράσει τον θάνατο. Όταν οι ενήλικες θέλουν να πιστεύουν ότι το παιδί « δεν κατάλαβε» ή « στην αρχή ήταν λυπημένο αλλά τώρα είναι καλύτερα», δεν προσέχουν τα σημάδια σύγχυσης του παιδιού.
Τι μπορούμε να κάνουμε:
Σημαντική για την ανάπτυξη του παιδιού είναι η στήριξη από τον επιζώντα γονιό ή από κάποιον ενήλικα ο οποίος δεν θα προσπαθήσει να «τελειώσει» το πένθος του παιδιού αλλά θα πρέπει να το βοηθήσει να συμβιβαστεί με αυτή την εμπειρία. Παρόλο που ο γονέας βιώνει το δικό του προσωπικό πένθος, δεν θα πρέπει να παραμελεί και το πένθος του παιδιού του. Πολύ εποικοδομητική είναι η ανοιχτή έκφραση των συναισθημάτων και του γονέα αλλά και του παιδιού. Ο γονέας θα πρέπει να επιτρέψει στο παιδί να κλάψει και αν και ο ίδιος θέλει κάποια στιγμή να κλάψει, τότε να μην ντραπεί να κλάψει μπροστά στο παιδί. Επιπλέον, είναι σημαντικό να αποκατασταθεί το χαμένο πρόσωπο στη μνήμη του παιδιού. Επομένως, είναι πολύ ωφέλιμο να κοιτάζουν μαζί γονέας και παιδί φωτογραφικά άλμπουμ, να έχουν κορνίζες με φωτογραφίες του απόντα προσώπου και ο γονέας να διηγείται στο παιδί ιστορίες που αφορούν το χαμένο πρόσωπο.
Τέλος, δεν θα πρέπει να δίνονται στα παιδιά φανταστικές ερμηνείες του τύπου «ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι και θα γυρίσει», καθώς με αυτόν τον τρόπο παρατείνονται οι ερωτήσεις του παιδιού και δεν δίνεται ένα οριστικό τέλος, ώστε το παιδί να αρχίσει να επεξεργάζεται το γεγονός.

ANAΠΤΥΞΙΑΚΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΣΤΗ ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

Πολλοί γονείς δεν γνωρίζουν ποιες είναι οι δεξιότητες που πρέπει να αναπτύξουν τα παιδιά τους ως βρέφη. Αυτο αποτελεί και εναν σημαντικό παράγοντα για τον οποίο οι γονείς καθυστερούν να αντιληφθουν τυχόν μη φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού τους.

Εδω, λοιπον, σας παρουσιάζουμε τα ορόσημα κατα τη διάρκεια της βρεφικής ηλικίας, ώστε να συμβάλλουμε λίγο στην καλύτερη ενημέρωση σας σχετικά με τα στάδια της φυσιολογικής ανάπτυξης.

 

 

3 μήνες

Συναισθηματική Ανάπτυξη: Αναπτύσσει το κοινωνικό χαμόγελο, Αλληλεπιδρά με τους ενήλικες και μπορεί να κλαίει εάν το παιχνίδι σταματήσει, Μιμείται ορισμένες κινήσεις και εκφράσεις προσώπου.

Κίνηση: Σηκώνει το κεφαλάκι του όταν βρίσκεται σε μπρούμυτη θέση, Ανοίγει και κλείνει τα χεράκια του, Φέρνει το χεράκι στο στόμα του, Κρατάει και κουνάει τα μωρουδιακά παιχνίδια.

Όραση: Παρακολουθεί τα πρόσωπα, Ακολουθεί με το βλέμμα αντικείμενα που κινούνται, Αναγνωρίζει πρόσωπα και αντικείμενα σε απόσταση, Αρχίζει ο συντονισμός ματιού-χεριού.

Γλωσσική Ανάπτυξη: Χαμογελάει στη φωνή του γονέα, Αρχίζει να μιμείται μερικούς ήχους., Στρέφει το κεφαλάκι του προς την κατεύθυνση του ήχου, Παράγει ήχους.

7 μήνες

Συναισθηματική Ανάπτυξη: Απολαμβάνει το κοινωνικό παιχνίδι, Ενδιαφέρεται για το είδωλο του στον καθρέφτη, Ανταποκρίνεται στις εκφράσεις προσώπου των ενηλίκων.

Γνωστική Ανάπτυξη: Βρίσκει αντικείμενα που είναι μισοκρυμμένα, Εξερευνεί με το στόμα και τα χέρια, Προσπαθεί να φτάσει αντικείμενα που δεν φτάνει.

Γλωσσική Ανάπτυξη: Ανταποκρίνεται στο όνομα του, Απαντάει στο ήχο κάνοντας δικούς του ήχους, Αρχίζει να ανταποκρίνεται στο «όχι», Δίνει στη φωνή του συναίσθημα, Αναπαράγει ολόκληρη σειρά ήχων.

Κίνηση: Κάθεται χωρίς στήριξη από τα χεράκια, Στηρίζει το βάρος του στα ποδαράκια του, Παίζει τα αντικείμενα στα χεράκια του, Αναζητάει το αντικείμενο με το ένα χεράκι.

Όραση: Αναπτύσσει τη χρωματική όραση, Ωριμάζει η όραση από απόσταση, Βελτιώνεται η ικανότητα να ακολουθεί οπτικά τα κινούμενα αντικείμενα.

12 Μήνες

Συναισθηματική Ανάπτυξη:  Εμφανίζει άγχος ή ντροπαλότητα προς τα ξένα πρόσωπα, Κλαίει όταν ο γονέας φεύγει, Απολαμβάνει να μιμείται τους ενήλικες στο παιχνίδι του, Μπορεί να φοβάται σε ορισμένες συνθήκες, Προτιμάει την μητέρα ή όποιον το φροντίζει συνέχεια σε σχέση με τους άλλους ενήλικες, Τρώει με τα χεράκια, Προτάσσει το χέρι ή το πόδι του για να ντυθεί, Επαναλαμβάνει ήχους για να τραβήξει την προσοχή.

Γνωστική Ανάπτυξη:  Βρίσκει εύκολα τα κρυμμένα αντικείμενα, Κοιτάζει στη σωστή εικόνα όταν διαβάζει με τη μαμά παραμυθάκι, Μιμείται χειρονομίες, Αρχίζει να χρησιμοποιεί σωστά τα αντικείμενα ( πχ πίνει από το ποτήρι, βουρτσίζει τα μαλλιά)

Γλωσσική Ανάπτυξη:  Δείχνει αυξημένη προσοχή στο λόγο, Ανταποκρίνεται σε απλές εντολές, Ανταποκρίνεται στο «όχι», Χρησιμοποιεί απλές χειρονομίες, όπως το κούνημα του κεφαλιού για το «όχι», Λέει «μπαμπά» και «μαμά», Χρησιμοποιεί επιφωνήματα όπως « Οοοο, οοοο», Προσπαθεί να μιμηθεί λέξεις.

Αδρή Κινητικότητα:  Σηκώνεται μόνο του, Στέκεται για μερικά λεπτά χωρίς στήριξη, Περπατάει κρατώντας τα έπιπλα, Μπορεί να περπατήσει δυο ή τρία βήματα χωρίς στήριξη.

Λεπτή Κινητικότητα:  Βάζει-βγάζει αντικείμενα σε κουτί, Αφήνει τα αντικείμενα να κυλίσουν, Πιάνει δυο αντικείμενα μαζί.

YΠΗΡΕΣΙΕΣ

Το Κέντρο Ειδικών Θεραπειών για το Παιδί και τον Εφηβο "Δεντρόσπιτο" δημιουργήθηκε για να καλύψει τις ανάγκες της πόλης των Χανίων στον τομέα των ειδικών θεραπειών που απαιτούν ορισμένες περιπτώσεις παιδιών. Στοχεύει στην παροχή υπηρεσιών βασιζόμενες στις τελευταίες ερευνητικές εξελίξεις στα θέματα της ψυχοπαθολογίας των παιδιών.
Το Κέντρο καλύπτει τις θεραπευτικές ανάγκες παιδιών ηλικίας 2 ετών και άνω και εφήβων, είτε με αναπτυξιακές διαταραχές, είτε με δυσκολίες συμπεριφοράς, είτε με μαθησιακά ελλείμματα.
Πιο συγκεκριμένα, οι υπηρεσίες του Δεντρόσπιτου αφορούν τα εξής:

- Ατομική Διάγνωση και Αξιολόγηση
-Πρόγραμμα πρώιμης παρέμβασης στις Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές ( αυτισμός, σύνδρομο Asperger) με βάση τις Αρχές της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς ( ABA-Lovaas)
-Eξατομικεύμένο πρόγραμμα παρέμβασης στο Σύνδρομο Down και στη Νοητική Υστέρηση
- Εκπαίδευση σε δεξιότητες αυτοεξυπηρέτησης
- Ψυχοθεραπεία/ Συμβουλευτική Παιδιών με βάση τις αρχές της Παιγνιδοθεραπείας
- Συμβουλευτική Εφήβων με δυσκολίες συμπεριφοράς και προσαρμογής
- Αποκατάσταση Μαθησιακών Δυσκολιών
- Λογοθεραπεία σε προβλήματα κατάποσης, λόγου και άρθρωσης των παιδιών
-Εκπαίδευση γονέων σε τεχνικές αποτελεσματικής μελέτης των παιδιών τους
- Αξιολόγηση σχολικής ετοιμότητας νηπίων για το δημοτικό
-Συμβουλευτική και Ψυχοεκπαίδευση γονέων και οικογένειας
- Θεραπευτικά προγράμματα στο σπίτι και στην κοινότητα
- Ομάδες γονέων παιδιών με ΔΑΔ με σκοπό την ενημέρωση σε θέματα αναπτυξιακών δυσκολιών και την ανταλλαγή απόψεων οικογενειών που αντιμετωπίζουν παρόμοια ζητήματα
- Ομιλίες σε θέματα ανάπτυξης και συμπεριφοράς προσχολικής και σχολικής ηλικίας
-Ομιλίες σε δημοτικά σχολεία, νηπιαγωγεία και βρεφονηπιακούς σταθμούς.


Τα θεραπευτικά προγράμματα των παιδιών είναι αποκλειστικά εξατομικευμένα και βασίζονται στα τελευταία ερευνητικά δεδομένα αλλά και στις ανάγκες του κάθε παιδιού.